Overleggroep Groningen 2.0

Overleggroep Groningen 2.0: waarom we mee hebben gedaan aan deze documentaire

Vrijdagavond 10 Februari is de premiere van de documentaire “Sabotage: Groningen, de optie die
nooit serieus onderzocht werd”. Voor meer info en kaartjes (gratis) zie: www.oplossinggroningen.nl

Verschillende mensen uit onze overleggroep zijn geinterviewed voor deze documentaire. Wij lichten
hieronder graag toe waarom wij het maken van deze documentaire (en de discussie in de regio) een
goed initiatief vinden.

De laatste jaren is steeds meer onderzoek gedaan ook naar wat er gebeurt NADAT de gasproductie
gestopt is. Daaruit wordt duidelijk dat:

​

1. Er zullen nog veel bevingen volgen. Het verwachte aantal voelbare bevingen (180) is +/- de helft van het aantal bevingen tot nu toe (360). Met andere woorden: ongeveer 2/3 van het totaal aantal bevingen is geweest; nog 1/3 moet volgen.

2. Er is een meer dan 50% kans dat er een beving zwaarder dan Huizinge nog zal optreden.

3. Het overgrote deel van deze bevingen zal in het noorden en noordwesten plaatsvinden want daar blijven de drukken nog lang dalen. Helaas is dat ook de regio waar de zwaardere bevingen juist optreden.

4. De verwachting is wel dat de frequentie van de bevingen zal afnemen. Deze bevingen zullen verspreid over de komende 30 jaar optreden.

5. Er is nog veel onzekerheid over hoe snel het gebied boven en rondom het gasveld tot rust komt. Ook wordt er nog extra bodemdaling verwacht en mogelijk bevingen door het dalen van de druk in de omringende waterlagen. Deze laatste bevingen zijn nog niet in te schatten.

Referenties:

• Seismicity Scenarios for the Remaining Operating Period of the Gas Field in Groningen, Netherlands 

• KEM-19 - Evaluation of post-abandonment fluid migration and ground motion risks in subsurface exploitation operations in the Netherlands

Als (vrijwillige, niet betaalde) overleggroep zijn wij in 2018 gestopt met het lobbyen voor nadere
onderzoek naar ons plan (gasproductie met drukstabilisatie) omdat de overheid besloot om het
gasveld definitief te sluiten. Ook de Mijnraad heeft in meerdere adviezen aangedrongen op verder
en beter onderzoek van drukstabilisatie in het Groningen gasveld.

Ons plan was een alternatief voor ‘ouderwetse gaswinning’: namelijk, gaswinning zonder verdere
bodemdaling en voelbare bevingen, met veel minder CO2 uitstoot en met veel meer betrokkenheid
en baten voor de regio. In 2017 zat er nog 600 miljard m3 gas in het veld (groter dan alle andere
gasvelden in Europa!). En dus in principe meer dan genoeg geld om grote investeringen te doen om
het gas op een veel betere, duurzamere, en eerlijke manier te verwaarden dan wat in het verleden
gedaan was. In 2018 was nog minder bekend over de ernst van de doorgaande risico’s na sluiting, en
was ook de toenemende afhankelijkheid van import uit Rusland geen punt van zorg.

Na de inval van Putin in Ukraine is deze situatie drastisch veranderd. Overal worden de gevolgens
van hoge gasprijzen gevoeld. Van Groningen tot Pakistan. De verwachting is dat de komende 3 jaar
de gasmarkten heel krap zullen blijven, bedrijven zullen omvallen en veel mensen vroegtijdig
overlijden door energie-armoede (ondankt prijsplafonds etc).

Het kabinetsstandpunt is vooralsnog dat verder produceren niet veilig is en kan. Dit wordt
nadrukkelijk gepresenteerd als een principieel besluit (belofte nakomen) en er is dan ook geen

transparante afweging gemaakt van de voor- en nadelen van verschillende scenario’s voor mensen
in Groningen en elders.

Onze zorg daarbij is dat er hierdoor ook niet nagedacht is over de periode na insluiting. Veel
mensen hebben het beeld dat de bevingen snel minder frequent en zwaar zullen worden. Weinig
mensen realiseren zich dat 1/3 van de bevingen nog moet komen.

Als alle putten vol cement zitten en de installaties verwijderd zijn dan zijn er ook geen
mogelijkheden meer tot ingrijpen. Wij denken dat met drukstabilisatie door stikstofinjectie de
bevingen in het Noorden en Noord-Westen eerder gestopt kunnen worden en dat daardoor mogelijk
ook nog zwaardere bevingen te voorkomen zijn. Deze optie is nog steeds niet goed onderzocht en
ge-optimaliseerd en vergeleken met het ‘sluiten’ scenario.

De documentaire stelt in feite de vraag: waarom is drukstabilisatie (met of zonder verdere
gaswinning) nog steeds niet goed onderzocht? Dat vinden wij een belangrijke vraag, en daarom
hebben we als overleggroep meegedaan aan deze documentaire. We hopen dat het een discussie
op gang brengt over de vraag of snel insluiten van het gasveld wel verstandig is en ook of dit de
beste optie is vanuit veiligheidsperspectief voor de Groningers.

​

Bijlagen

1. Cijfers tav productie en nog verwachte bevingen

​

​

​

​

​

​

​

​

*zie: Seismicity Scenarios for the Remaining Operating Period of the Gas Field in Groningen, Netherlands
**er is uitgegaan van 0.7 additionele bevingen per extra bcm gasproductie (op basis van de
bovengrens van wat er de laatste 10 jaar in de praktijk is gezien); NB deze extra bevingen vinden
verspreid plaats over een periode van 4 tot 30 jaar, en voornamelijk ook in het noorden. Als er in
2027 met drukstabilisatie in het noorden wordt begonnen dan kunnen veel van deze extra bevingen
nog voorkomen worden.
*** een drukstabilisatieproject zou rond 2027 operationeel moeten kunnen zijn waardoor de
voelbare bevingen rond 2030 grotendeels gestopt zouden moeten kunnen worden; hierdoor zou een
groot deel van de nog te verwachten 180 bevingen en de onzekerheid of er nog een zwaardere
beving komt aanzienlijk verminderd kunnen worden. Een preciezere schatting zou onderwerp van
het onderzoek moet zijn.

2. Kosten stikstofinjectie en mogelijke financiering
De benodigde injectiecapaciteit voor drukstabilisatie ZONDER productie is aanzienlijk lager dan
wanneer er tegelijk nog geproduceerd wordt. Dit scenario hebben wij in 2017 niet uitgewerkt omdat
er toen nog werd uitgegaan van verder produceren. Wij schatten de kosten van het project op 3 a 4
miljard Euro voor een stabiele productie van 14 bcm.

​

Project onderzoek en optimalisatie is nodig om te bepalen wat de optimale capaciteit is voor een
drukstabilisatieproject ZONDER verdere productie, met als enige doel om de bevingen sneller te
stoppen en zwaardere bevingen te voorkomen. Dat zal een veel lagere capaciteit (en dus kleinere
installaties en minder putten) dan voor 14 bcm gas productie; en dus zullen de kosten aanzienlijk
lager zijn (1 a 2 miljard max).

Dit zou heel makkelijk te financieren zijn door nog 3 jaar 5 bcm te produceren. De komende 3 jaar
worden er nog tekorten verwacht, dus dan heeft productie uit Groningen de meeste impact op
gasprijzen en op het verminderen van schaarste. Daarna komt er meer LNG op de markt, en
alhoewel dat duur is en veel klimaatimpact heeft zal de schaarste op de markt wel afnemen en
daardoor ook de gasprijzen dalen. Als we even uitgaan van 50 eurocent per m3 extra winst uit
Groningen gas voor 3 jaar 5 bcm dan levert dat 7.5 miljard euro extra te besteden geld op. Dat is
ruim genoeg voor het drukstabilisatieproject (inclusief 10 jaar operationele kosten) plus wat extra
geld voor projecten naar keuze van Groningers (via consultatie).

Het mooie is dat dit ook qua veiligheid een win-win kan opleveren: meer veiligheid voor Groningen
(sneller minder bevingen) en iets minder energie-armoede en bijbehorende veiligheids- en
gezondheidsimpact in heel Nederland (en EU) door iets lagere gasprijzen de komende 3 jaar.

​

​

​

​

Over de resultaten van KEM-24: een onderzoek naar effecten van drukstabilisatie door gasinjectie in het Groningenveld

Reactie Overleggroep Groningen 2.0 op brief EZK aan Tweede Kamer, 24 nov. 2022

​

Samenvatting

• Het KEM-24 onderzoek naar drukhandhaving in het Groningenveld door injectie van bijvoorbeeld stikstof is in 2018 beloofd en onlangs afgerond en publiek gemaakt. De reden dat de Mijnraad en de Overleggroep Groningen 2.0 (OG2.0) hierom 4 jaar geleden hebben gevraagd was dat dit mogelijk een manier zou kunnen zijn om de seismiciteit van het Groningenveld sneller te reduceren en omdat dat eventueel ook nog productie van aardgas (zonder verdere drukdaling) mogelijk zou kunnen maken. Dat is belangrijk om te weten voordat installaties en putten definitief onbruikbaar worden gemaakt.

• Helaas is het gedane onderzoek compleet ongeschikt voor het beantwoorden van deze vragen. De twee belangrijkste redenen hiervoor zijn:

1. De modellering is mislukt: in plaats van met een bestaand model te werken is gepoogd nieuwe simpele modellen te maken voor het berekenen en simuleren van zowel drukken in, als de seismiciteit van het Groningenveld, maar dat is niet goed gelukt.

2. Om voor ons onduidelijke redenen is besloten naar compleet irrelevante scenario’s te kijken waarin door injectie de drukken nabij de injectieputten tot dichtbij de originele reservoirdruk (ca. 350 atm.!) worden gebracht . Dat heeft helemaal niets meer te maken met het realistisch streven naar drukstabilisatie. Het zou een onverantwoord oppompen van het veld vanuit 1 cluster zijn waardoor ook de drukverschillen in het veld enorm, onverantwoord en onnodig zouden toenemen. 

• Er zijn sinds 2018 dus 4 jaren verloren gegaan. Ondertussen is de roep om veiligheid in Groningen alleen maar groter geworden. Ook worden er inmiddels al putten en locaties onbruikbaar gemaakt die nodig zijn voor het eventueel injecteren van een gas ter stabilisatie van de druk. Hierdoor dreigt dat er binnenkort geen optie meer is om de druk in het veld te stabiliseren (met of zonder productie). 

• De OG2.0 doet een dringend beroep op alle partijen om het al in gang gezette afsluiten en opruimen van putten en productielocaties te stoppen totdat:

1. Middels gecontroleerde injectietesten de vele aannames en vereenvoudigingen in de modellen geverifieerd zijn;

2. De potentiële vermindering van bevingsrisico’s door drukhandhaving zorgvuldig en onafhankelijk geëvalueerd zijn;

3. De vele andere, directe en indirecte, gevolgen van het eventueel voortzetten van beperkte productie van aardgas uit het Groningenveld meegewogen kunnen worden in de besluitvorming.

​

Voor onze volledige reactie zie onderstaand PDF

​

​

​

​

​

Update juli 2022

​

​

In 2017/8 heeft de Groningen 2.0 groep een poging gedaan om een andere manier van productie van Groningen gas bespreekbaar te maken, ook wanneer deze stapsgewijs zou worden afgebouwd. Met ‘anders’ werd met name bedoeld:

​

1. Minimaliseren van bevingsrisico door drukstabilisatie: injectie van stikstof in het noorden en gasproductie in het zuiden op een constant of lager wordend tempo maar met constant houden van de druk in het veld zou verdere compactie, en daarmee het optreden van bodemdaling en van bevingen kunnen minimaliseren.

2. Minimaliseren van emissies door CO2-neutrale energielevering bij de inzet van aardgas: eerst bij de levering van energie voor de productie van aardgas uit het Groningenveld zelf (met behulp van een oxyfuel aardgascentrale met opslag van de hierbij af te vangen CO2 diep in de ondergrond offshore) en later door conversie van een groter deel van het geproduceerde aardgas naar elektriciteit en/of waterstof en/of ammonia (afhankelijk van vraag naar deze energiedragers).

3. Een andere vorm van exploitatie van het Groningenveld middels regionale aansturing, besluitvorming en herinvestering van tenminste een groot deel van de opbrengsten (inclusief keuze van bedrijven die de werkzaamheden mogen uitvoeren). En die andere, meer inclusieve manier van besluitvorming die begint al in de onderzoeksfase want het doel moet zijn een oplossing te vinden waarbij ALLE belanghebbenden erop vooruit gaan vergeleken met het nu insluiten en permanent verwijderen van installaties.

Alhoewel de meeste betrokkenen drukstabilisatie door middel van gasinjectie een interessant idee vonden was de algemene feedback ‘politiek is dit niet meer haalbaar’. Ook aan onze oproep om naar de toepasbaarheid van gasinjectie in het Groningenveld nader onderzoek te doen werd geen gehoor gegeven.

In het debat over aardgaswinning onder drukhandhaving werden door sommigen technische barrières voor gasinjectiegenoemd.  Bij nadere analyse bleken ze allemaal overkoombaar. Vaak waren ze ook niet (meer) relevant voor de door ons voorgestelde aanpak (elders op onze website is hierover meer informatie te vinden). Maar maatschappelijke barrières (vooral een grote mate van wantrouwen tussen de betrokken partijen) waren inmiddels zo groot dat een rationeel debat over het tegengaan van bevingen door stikstof in het veld te injecteren niet meer mogelijk bleek. 

Toen minister Wiebes in 2018 besloot dat het veld versneld dicht zou gaan zijn wij gestopt met het bepleiten van aandacht voor deze optie. Ons plan was gericht op het vergroten van de veiligheid in Groningen, ook bij afbouw van de productie. Daarnaast bood het een mogelijkheid om op een veiliger manier aardgas uit het Groningenveld te onttrekken. Onze waarschuwingen over toenemende afhankelijkheid van Rusland werden weggewuifd (“kijk maar naar Duitsland”). Er was genoeg Russisch gas om het Groningse gas te vervangen. Daarvoor hoefde dit Russische gas slechts met wat stikstof (uit een te bouwen stikstoffabriek) gemengd te worden. 

De laatste maanden is, begrijpelijk, de discussie weer opgelaaid of we mogelijk toch nog meer of langer Gronings gas nodig hebben. We begrijpen volledig dat dit nieuwe onzekerheid geeft voor de mensen in de regio. Maar de realiteit is dat als voor Europa de Russische gaskraan vrijwel geheel dicht zou gaan, de economische en sociaal-maatschappelijke gevolgen in Europa groot zullen zijn. Daarom zouden, onder randvoorwaarden, alle opties die die gevolgen kunnen verminderen serieus overwogen moeten worden. Ook de productie van aardgas uit het Groningenveld. 

Daarbij moet wel onderscheid worden gemaakt tussen korte en langere termijn. Op korte termijn (komende winters) zal Groningen alleen minimaal kunnen bijspringen, in gevallen van grote nood (‘laatste optie’ volgens het kabinet). Maar op middenlange termijn is hoogst waarschijnlijk meer mogelijk, door aardgaswinning te combineren met drukstabilisatie. Europa probeert nu LNG contracten voor de middenlange termijn af te sluiten (bv 50 bcm/j extra uit de US in 2030). Daar zou een verantwoorde en veilige eigen productie in Europa tenminste deels een alternatief voor kunnen zijn.

​

Wij pleiten voor GOEDE, TRANSPARANTE, INCLUSIEVE besluitvorming hierover. Dat kan door de opties voor de gasvoorziening, inclusief veilige productie van Gronings gas, beter uit te werken (zie hierbij ook het recente Mijnraad advies).  Tegelijk moeten lopende acties gericht op het insluiten van het Groningenveld worden opgeschort.

​

Ons advies aan de minister

​

1. Stop alle opruimactiviteiten in het Groningenveld (putten, lokaties, pijpleidingen, etc). Waarom? 

   • ​Het geeft behoud van de mogelijkheid in te grijpen mochten er toch nog zware bevingen optreden. Zoals SodM zelf stelt, een beving van 4 a 4.5 op de schaal van Richter is nog zeker mogelijk; als daar idd doden bij zouden vallen dan zal de vraag naar de mogelijkheid om bevingen tegen te gaan opnieuw opkomen: “kan hier echt niets aan gedaan worden en moeten we nog decennia in onzekerheid leven of er nog meer zware bevingen komen?” Dan is drukstabilisatie (of wellicht zelfs een beetje verhoging van de druk, om spanning van breuken te halen) in het noorden van het Groningenveld (nabij Loppersum) misschien toch een te overwegen optie. Dus moet je putten daar toegankelijk houden, minsten voor 10 jaar ofzo, ook als de productie van aardgas nu definitief wordt gestopt.

   • ​Het geeft behoud van de mogelijkheid tot hergebruik van apparatuur en infrastructuur in de energietransitie. Compressoren, pijpleidingen, lokaties met goede aansluitingen, etc, kunnen mogelijk nog interessant zijn in de energietransitie. Dat zou goed onderzocht moeten worden.

   • Het geeft behoud van de mogelijkheid tot gasproductie met drukhandhaving totdat al het te verrichten onderzoek is afgerond (waaronder het lopende KEM onderzoek naar seismiciteit, en daarnaast  bijvoorbeeld een brede, maatschappelijke analyse en vergelijking van klimaat impact en kosten en baten met LNG imports).

2. Werk scenario’s uit voor mogelijke noodsituaties dit jaar en volgende jaren zodat, als de Russiche gasgraan plotseling dichtgaat, het duidelijk is hoeveel er eventueel vanuit het Groningenveld geproduceerd kan worden, op welke manier, met welke compensatie voor de regio, etc. Ga daarover in gesprek met de regio. Er is grote kans dat dit nodig is. Door hiervoor geen scenario’s te ontwikkelen (“want ik wil de Groningers niet ongerust maken”) mist het kabinet een kans om de besluitvorming hierover inclusief en zorgvuldig te doen ipv gehaast en eenzijdig (vanuit Den Haag) op het moment dat de nood aan de man is.

3. Publiceer het KEM24 onderzoek zo snel mogelijk. En start een vervolgonderzoek om de risico’s van scenario’s met drukstabilisatie te vergelijken met de risico’s van scenario’s zonder drukstabilisatie (maar wel doorgaande drukvereffening). De huidige (voor SodM onverwachts) oplopende bevingenintensiteit maakt duidelijk dat ook het ‘niets doen’ scenario onzekerheden kent over seismische risico’s.. Denkbaar is dat dit scenario grotere risico’s en onzekerheden kent dan een scenario waarin stikstof wordt ingezet voor het handhaven van de druk in het veld bij Loppersum.

4. Doe een ruwe bredere kosten/baten analyse om de voor- en nadelen van 10 tot 15 bcm LNG importen te vergelijken met 10 tot 15 bcm Groningse gasproductie met drukstabilisatie. Neem in deze analyse ook de klimaateffecten en effecten op mens en milieu buiten Groningen mee.

Tot slot: door SodM is begin juli 2022 op haar website een bericht geplaatst over ‘injectie in het Groningenveld’, zie:

​

https://www.sodm.nl/sectoren/gaswinning-groningen/injectie-in-het-groningen-gasveld

​

Onze reactie op deze SodM notitie is hieronder te lezen.

​

Overleggroep Groningen 2.0, 7 juli 2022

​

Injectie in het Groningen-gasveld

​

Op de website van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) is een bericht geplaatst met als titel ‘Injectie in het Groningenveld’. In deze notitie geeft de Overleggroep Groningen 2.0 (OG2.0) hierop een reactie. Hieronder de tekst van SodM met daaronder, in cursief, de reactie van OG2.0

SodM: “De oorlog in Oekraïne leidt ertoe dat veel landen in Europa op zoek gaan naar alternatieven voor de grootschalige gasimport uit Rusland. Er is daardoor ook veel (media) aandacht voor het resterende aardgas in het Groningen-gasveld. Verschillende bronnen suggereren dat injectie van een alternatief gas of vloeistof zou helpen om zowel het restant aardgas in de Groningse ondergrond te winnen, en de drukverschillen in het Groningen-gasveld (en daarmee de seismiciteit) te verminderen. Op dit moment is er echter onvoldoende wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat dit veilig kan in het Groningen-gasveld.”

​

• Nee, het doel van de voorgestelde gasinjectie is niet primair om drukverschillen in het veld te verminderen. Het doel is om de druk in het veld te stabiliseren, en vooral om geen verdere verlaging van de druk toe te staan. Dat is naar ons inzicht de beste manier om de seismiciteit in Groningen te verminderen.

• Meerdere partijen vragen al langere tijd (zeker sinds 2014) om goed wetenschappelijk onderzoek naar de mogelijkheden en haalbaarheid van drukstabilisatie door gasinjectie en naar de impact van deze injectie op seismiciteit. Uiteindelijk is  het doen van onderzoek in 2018 toegezegd (als onderdeel van het zogenaamde KEM programma). Vervolgens heeft deze toezegging een paar jaar op de plank gelegen als ‘wees-onderzoek’ omdat noch SodM noch EZK tijd hadden om het uit te zetten. Uiteindelijk is TNO gevraagd het onderzoek te doen en is er in 2021 mee begonnen. Hierdoor is thans nog geen resultaat beschikbaar. 

• Wij vinden het opmerkelijk en vreemd dat SodM in de afgelopen tien jaar niet harder heeft geduwd om de techniek van drukstabilisatie door gasinjectie (waarbij immers het bevingenprobleem aan de bron wordt aangepakt, zoals bepleit door SoDM recent tijdens de Parlementaire Enquete Groningen) goed onderzocht te krijgen, zowel door de operator/NAM als door onafhankelijke wetenschappers/adviseurs. Er is nog steeds geen enkel geoptimaliseerd scenario uitgewerkt voor aardgasproductie met drukstabilisatie. Drukstabilisatie door gasinjectie zou een aanzienlijk voordeel voor veiligheid, milieu en doelmatige winning kunnen opleveren,  de drie hoofdtaken van SodM.  

• Er is heel veel wetenschappelijk onderzoek (naast ook een aantal generieke studies door TNO) dat duidelijk laat zien dat het risico van door compactie veroorzaakte bevingen aanzienlijk afneemt bij aardgasproductie met drukstabilisatie. De onzekerheid wat betreft het wel of niet induceren van seismiciteit door gasinjectie bestaat met name rond de injectieputten. Dat zou verder onderzocht moeten worden, specifiek voor Groningen.  Daarbij willen we opmerken dat, in tegenstelling tot ‘depletie’ (of ‘compactie)’ bevingen, eventuele door injectie veroorzaakte bevingen veel beter beheersbaar zijn. De injectie kan immers op elk moment worden aangepast of gestopt.

​

Hoe zou injectie werken?

​

SodM; “Bij gaswinning wordt aardgas uit de poriën van een gesteente op diepte gehaald, waardoor het gesteente wordt samengedrukt. Dit heeft tot gevolg dat er bodemdaling optreedt aan de oppervlakte en dat er aardbevingen kunnen ontstaan. Injectie heeft tot doel om het (gewonnen of nog te winnen) gas te vervangen met water of een alternatief gas, bijvoorbeeld CO2, waterstof, of stikstof om deze gevolgen te stoppen of te beperken. Om een toename van seismiciteit bij doorgaande of hogere productie te voorkomen, zou de huidige druk in stand gehouden moeten worden. Hiervoor zal minimaal evenveel alternatief gas geïnjecteerd moeten worden als wat er aan aardgas geproduceerd wordt.”

Is het realistisch voor het Groningen-gasveld?

SodM: “Om de injectie op een gecontroleerde manier te doen, betekent dat er in de praktijk waarschijnlijk meerdere nieuwe putten zouden moeten worden geboord in het Groningen-gasveld. Waar precies zou goed onderzocht moeten worden, omdat injectie op een verkeerde plek juist kan leiden tot extra aardbevingen. Daarnaast zijn de benodigde hoeveelheden alternatief gas om te injecteren enorm. Ter vergelijk: de nieuwe stikstoffabriek in Zuidbroek produceert zo’n 1 miljard kuub per jaar. Om minimaal de geproduceerde hoeveelheid aardgas te vervangen (dit jaar zo’n 3,5 miljard kuub) zullen er dus meerdere fabrieken moeten worden bijgebouwd om dit gas te produceren, met milieu- en energiekosten tot gevolg. Tot slot kunnen ondergrondse reacties optreden tussen het alternatieve gas/water en het gesteente. Ook dit zou nader onderzocht moeten worden specifiek voor het Groningen-gasveld voordat injectie kan worden overwogen.”

​

• Het is vreemd dat SodM eerst constateert dat er onvoldoende onderzoek is gedaan maar al wel (hier en elders) meerdere malen vraagtekens plaatst bij of gasinjectie wel ‘realistisch’ is en zich negatief over deze optie heeft uitgesproken. Dat suggereert dat SodM niet objectief in het debat over drukstabilisatie door gasinjectie staat en/of politieke doelen boven haar kerntaken (veiligheid, milieu, doelmatige winning) plaatst.  

• OG2.0 (Overleggroep Groningen 2.0) denkt niet dat het boren van nieuwe putten noodzakelijk is. Er vanuit gaande dat bestaande putten nog hergebruikt kunnen worden en dat er, bij continuering van aardgaswinning, max 10 of mogelijk 15 bcm per jaar geproduceerd zou worden.

• We zijn het eens dat de keuze van de putten belangrijk is en dat de injectie gespreid moet plaatsvinden over meerdere putten. Dit minimaliseert de lokale overdrukken en zorgt voor een zo gelijkmatig mogelijk drukstabilisatie.

• Bij continuering van aardgaswinning, ook op een laag niveau, is inderdaad veel gas nodig voor drukstabilisatie. In ons voorstel wordt de emissie footprint daarvan minimaal gehouden door de bouw van een oxyfuel-gascentrale die de benodigde stroom levert. De CO2 van deze centrale is makkelijk afvangbaar en kan offshore worden opgeslagen. De totale investeringen en impacts hiervan zijn inderdaad groot, maar zouden vergeleken moeten worden met de maatschappelijke, milieu-, emissie-, etc footprint van 10 of 15 bcm additionele LNG import. Vooral bij import van schaliegas uit de US denken wij dat er een enorme klimaatwinst te halen is door het gas op verantwoorde manier hier te produceren. 

• Met een oplopende Carbon Takeback Obligation als productievoorwaarde kan gezorgd worden dat ook de scope 3 emissies van dit gas tijdig naar ‘net zero’ gereduceerd worden. 

• Er zit nu al 14% stikstof in het Gronings gas en dus het Groningen reservoir. Er is geen risico van onvoorziene ondergrondse reacties en voor stikstofinjectie is daar geen verder onderzoek naar nodig.    

Geen kortetermijn-oplossing

​

SodM: “SodM stelt de veiligheid van de mens en de bescherming van het milieu voorop. Vanuit die rol constateert SodM dat er nog aanvullend onderzoek nodig is om te bepalen of injectie in het Groningen-gasveld veilig zou kunnen worden toegepast. Vanwege de schaal waarop injectie moet plaatsvinden om effect te hebben in het Groningen-gasveld en de onzekerheden in de types en mate van resulterende risico’s, kan het injecteren van een alternatief gas of water realistisch gezien niet op korte of middellange termijn leiden tot de veilige winning van meer aardgas dan wel de vermindering van seismiciteit.”

​

• Het zou correcter zijn om de eerste zin alsvolgt te formuleren: “SodM stelt de veiligheid van de mens en de bescherming van het milieu in Groningen voorop.” Wij denken dat drukstabilisatie door gasinjectie tot een hogere veiligheid in Groningen leidt, ook bij afbouw van de aardgaswinning. Daarnaast zou ook moeten worden gelet (door het kabinet) op de gevolgen van minder of geen aardgasproductie in Groningen voor mensen en milieu elders in Nederland en in het buitenland (door mogelijk leveringszekerheid problemen en/of door meer gasproductie elders).

• Wij zijn het geheel eens dat er aanvullend onderzoek nodig is; daar vragen wij (en bijvoorbeeld ook de Mijnraad) al meerder jaren om. Wat wij ook, al jaren, benadrukt hebben is dat de risico’s van drukstabilisatie via gasinjectie (met of zonder aardgasproductie) niet in isolatie bekeken moeten worden. De base case is helaas dat ook bij beeindiging van de gasproductie en insluiting van het veld er nog decennia lang bevingen kunnen optreden, met alle onzekerheden van dien (NB: door doorgaande drukvereffening zullen drukken in het bevingsgevoelige noorden nog lang dalen en blijven zware bevingen in principe nog mogelijk). Dus een ingreep gericht op drukstabilisatie in het noorden (en drukvereffening voor definitief insluiten) moet vergeleken worden met de bevingsrisico’s van het huidige ‘insluiten & afwachten’ scenario. *

• Wij zijn het eens dat dit geen korte termijn oplossing is (een paar jaar).  Wij zeggen zelfs niet perse dat dit een langere termijn oplossing is. Wat wij wel zeggen is dat, gezien het feit dat er nu grote volumes LNG geimporteerd gaan worden in de EU (50 bcm extra uit de US in 2030), de optie van beperkte eigen productie met drukstabilisatie en emissiereducties (en ook een andere organisatiestructuur met meer lokale inbreng) serieus onderzocht zou moeten worden.

• SodM lijkt tegenwoordig wel eens te vergeten dat ze ook verantwoordelijkheid heeft voor ‘doelmatige winning’ van aardgas. Voordat definitief besloten kan worden om lokaties in te sluiten en op te ruimen zou daarom onomstotelijk vastgesteld moeten worden dat de meest logische oplossing voor het bevingenprobleem (namelijk door drukstabilisatie) niet afdoende kan werken in het Groningen veld. 

• In onze visie kunnen er door gasinjectie significante veiligheidsvoordelen zijn, namelijk: het eerder stoppen van de bevingen (en de overlast en stress veroorzakende schade), het voorkomen van (kleine risico op) nog grotere bevingen, het creëren van een ingrijpmogelijkheid (door bouw injectie-infrastructuur) zodat in een ‘worst case’ zelfs drukverhoging overwogen kan worden om de spanning op breuken te verminderen (bijvoorbeeld om onverwacht zwaardere bevingen te stoppen). Dat lijkt ons voldoende reden om dit goed te onderzoeken. Zelfs nu nog.

​
 

*) Een goede illustratie van de onzekerheid over bevingen bij verder ‘natuurlijk’ verloop van de drukvereffening in het veld is de toegenomen bevingsintensiteit de afgelopen 3 jaar. Alhoewel formeel binnen de statistische variatie die voorspeld is, is het opvallend dat in de jaren ervoor de bevingsintensiteit (bevingen per eenheid productie) opmerkelijk constant was. Onderstaande figuren laten zien dat daar de laatste jaren een grote verandering in is opgetreden. Dit suggereert dat bevingen tgv drukvereffening nu dominant zijn geworden. De eerste figuur zijn bevingen/productie per jaar, de tweede grafiek zijn bevingen/productie voor 30 bcm productie-blokken (en de derde grafiek bevat de data die voor de eerste twee grafieken gebruikt zijn). In beide gevallen voor de tijdsperiode 2005 tot nu. Wat dit betekent voor de modellen wordt momenteel onderzocht door NAM en TNO. Maar het bevestigt dat het voorspellen van seismiciteit ten gevolge van drukdaling (door productie en drukvereffening) moeilijk is en dat er nog steeds onzekerheden zijn. En die onzekerheden blijven omdat de drukdaling in het noorden nog lange tijd door zal gaan. Het grote voordeel van drukstabilisatie is dat je die onzekerheden grotendeels kunt vermijden.

​

​

​